Atopik ekzema nedir?

Allerjik astım, allerjik rinokonjuktivit ve gıda allerjisi ile birlikte allerjik hastalıklar arasında sınıflanan atopik ekzema, çoğunlukla bebeklik ve erken çocukluk döneminde başlayan kronik bir deri hastalığıdır. Özellikle sosyoekonomik olarak gelişmiş toplumlarda giderek artan sıklıkta atopik ekzema görülmektedir. Atopik ekzema, esas olarak derinin bariyer özelliklerinin bozukluğu sonucunda deri kuruluğu ile birlikte tipik olarak kaşıntılı bir ekzema ile karakterizedir. Atopik ekzema hem hastaların hem de ailelerinin yaşam kalitesini önemli ölçüde bozmaktadır. Bebeklik ve çocukluk döneminde başlayan olguların %70 ‘inde atopik ekzema, şiddeti giderek azalarak, 10 yaş civarında iyileşir. Bazı hastalarda ise hastalık, yaşam boyu süren deri kuruluğu ile hafif bir şekilde ya da el, göz çevresi veya meme başı gibi bölgesel alanlarda tekrarlayan ekzema ataklarıyla devam edebilir. Atopik ekzema nadiren erişkin yaşta da başlayabilir.

Atopik ekzemanın genetik yatkınlık ve çevresel faktörler arasındaki karmaşık ilişki sonucunda geliştiği düşünülmektedir. Atopik ekzemalı hastalarda deri bariyerini etkileyerek kuruluğu ve kaşıntıyı arttıran çeşitli çevresel etkenler hastalığı alevlendirebilir. Öte yandan, atopik ekzemali bireyler bazı bakteriyel ya da viral cilt enfeksiyonlarına daha yatkındır. Bu cilt enfeksiyonlarının eklenmesiyle, atopik ekzema tablosu daha da alevlenir. Atopik ekzama aslında bulaşıcı bir hastalık olmamakla birlikte, eklenen cilt enfeksiyonlarıyla bulaşıcılık özelliği kazanabilir.

Atopik ekzemayı tetikleyici faktörler nelerdir?

Atopik ekzemalı hastalarda tetikleyici faktörler her hastada farklı olmakla birlikte, genel olarak aşağıdaki faktörler hastalık seyrini etkileyebilir.

• Cildi tahriş edici etkenler- sabun, şampuan ve deterjanlar, yün ve sentetik kumaşlar gibi.
• Çevresel faktörler veya allerjenler - soğuk/sıcak ve kuru hava, rutubet, ev tozu akarları, evcil hayvan tüyleri, polen ve küfler gibi
• Gıda allerjenleri - inek sütü, yumurta, yer fıstığı, soya veya buğday gibi.
• Hormonal değişiklikler - Kadınlarda adet dönemlerinden önceki günler veya hamilelik gibi
• Psikolojik stres

Atopik ekzema nasıl tedavi edilir?

Atopik ekzema tedavisinin temelini bozuk olan deri bariyerinin yeniden güçlendirilmesi ve deri kuruluğun azaltılması oluşturur. Kaşıntı hastalığın daha da alevlenmesine neden olacağından, semptomatik olarak kaşıntının baskılanması önemlidir. Hafif ve orta şiddetteki olgularda, ekzema belirtilerinin iyileşmesi için deriye sürülen ilaçlar yeterli olabilmektedir. Öte yandan, hastanın atopik ekzemasını tetikleyici faktörler araştırılıp, mümkünse uzaklaştırılır. Sık tekrarlayan ekzema ataklarının önlenmesinde topikal ilaçlar “proaktif” olarak aralıklı kullanılabilmektedir.

• Nemlendiriciler – deri bariyerinin güçlendirilmesi ve kuruluğun önlenmesi amacıyla düzenli kullanılır. Nemlendirici seçimi cildin kuruluk derecesine ve hastalığın aktivitesine göre yapılmalıdır.
• Topikal kortikosteroidler- hafif /orta şiddette atopik ekzema tedavisinde kısa süreli olarak kullanılır.
• Topikal pimekrolimus veya takrolimus- hafif şiddetteki atopik ekzema tedavisinde ve “proaktif” olarak önleyici amaçla kullanılır.
• Oral antihistaminikler: Kaşıntının semptomatik olarak baskılanmasında aralıklı kullanılır.
• Oral kortikosteroidler ve diğer immünosüpresif ajanlar: Şiddetli olguların tedavisinde kullanılır.

Atopik ekzamada nelere dikkat edilmelidir?

• Atopik ekzema genellikle şiddetli kaşıntılıdır. Kaşınma geçici bir rahatlama hissine neden olsa da, cilde daha çok zarar verip, kalınlaşma, sulantı ve kanama gibi ekzema belirtilerinin daha da şiddetlenmesine ve kronikleşmesine neden olur. Kaşınma ile cilt enfeksiyonlarına yatkınlık da artar. Bu nedenle; mümkün olduğunca kaşınmanın kontrol edilip azaltılması gerekmektedir. Bu amaçla, kaşınmak yerine uygun bir nemlendirici aracılığıyla cildin parmaklarla nazikçe ovulması denenebilir. Kaşıntı anlarında ıslak sargı bezi ile pansuman yapılması faydalı olabilir. Atopik ekzemalı bebeğin ellerine eldiven takılarak, kendisini kontrolsüzce kaşıması önlenebilir. Kaşıntının cilde verdiği zararları önlemek amacıyla tırnakların kısa ve temiz tutulması önemlidir. Ayrıca, kaşınan bölgeler hafif giysiler giydirlerek veya sargı bezi sararak örtülebilir ve ulaşılması engellenebilir.
• Cildi tahriş edebilecek kumaşlardan kaçınılmalıdır. Yumuşak, ince dokumalı ve pamuklu giysiler tercih edilmelidir.
• Özellikle yatak odası olmak üzere ev ortamı aşırı sıcak olmamalı ve serin tutulmalıdır.
• Cildi tahriş edebilecek sabun, şampuan veya deterjanlardan kaçınılmalıdır. Atopik ekzamalı hastalar için özel üretilen muadilleri kullanılabilir.
• Ev, yatak odası ve yatak sık havalandırılmalıdır.
• Günlük olarak ılık duş alınması ve sonrasında düzenli olarak cildin nemlendiricilerle nemlendirilmesi faydalıdır.
• Düzenli olarak fazla yakıcı olmayan güneşe maruz kalınması hastalığın seyrini olumlu etkilemektedir.
• Diyette probiyotiklere ağırlık verilmesi faydalıdır.