Akne (sivilce) nedir?

Sivilce (akne), genetik olarak yatkın bireylerde, ergenlik dönemindeki hormonal değişikliklerin ciltteki yağ üretimini arttırmasıyla oluşan kronik iltihaplı bir deri hastalığıdır. Esas olarak ergenlik döneminde görülmekle birlikte, son yıllarda giderek artan oranda erişkin aknesine de rastlanmaktadır.

Hafif şiddette akne

• Kapalı komedon - cilt renginde/beyazımsı hafif kabarık nokta
• Açık komedon - siyah nokta

Orta şiddette akne

• Papül - ufak kırmızı kabartı
• Püstül - ufak beyaz-sarı merkezli kabartı

Şiddetli akne

• Nodül - büyük (5 mm genişliğinde), irinli olmayan kabartı
• Kist - büyük (5 mm'den geniş), şeffaf sıvılı ya da irinli kabartı

Aknenin sebepleri nelerdir?

Akne, çok faktörlü bir hastalık olarak bilinmekte ve aşağıdaki nedenlerin kombinasyonuyla geliştiği düşünülmektedir.

• Hormonlar: Sivilce, hormonal değişikliklerin başladığı ergenlik çağında gelişir. Özellikle kadınlarda, polikistik yumurtalık gibi bazı hormonal bozuklukların sivilceye yol açtığı bilinmektedir.
• Genetik: Ebeveynlerinde sivilce öyküsü olan kişilerin akne sorunuyla karşılaşılması daha olasıdır.
• Stres: Psikolojik ve fiziksel stres vücuttaki hormonları etkileyerek sivilceye neden olabilir.
• Vitamin eksikliği: A, C , E ve D vitamini eksikliklerinin cildin iltihaba karşı yanıt verme kapasitesini azaltarak akne gelişimini kolaylaştırması olasıdır.
• Beslenme: Yüksek kalorili ve/veya glisemik indeksli beslenmenin akneyi tetiklediği bilinmektedir. Diyette omega-3 yağı, probiyotikler ve çeşitli antioksidan vitamin/ mineralllerin eksikliklerinin akneyi şiddetlendirmesi olasıdır. Fazla miktarda yağsız süt içilmesinin de akneyi tetikleyebileceğine inanılmaktadır.
• Kozmetikler: Cilde uygun olmayan ve gözenekleri tıkayan kozmetik ürünler akne gelişimini kolaylaştırır.

Akne nasıl tedavi edilir?

Akne tedavisi, hastalığın şiddetine bağlı olarak yapılmaktadır. Genel olarak; tedavilerin etki göstermesi ve sivilcelerin iyileşmesi birkaç ay sürebilir. Çoğu kez tedaviler ile yeterli iyileşme sağlansa bile, ilerleyen dönemde koruyucu ve önleyici idame tedavi yaklaşımları gerekebilir. Hafif/orta şiddetteki akne tedavisinde genellikle topikal (deriye sürülen) ilaçlar kullanılır. Orta şiddetteki aknenin tedavisinde topikal ilaç tedavilerine ek olarak ağız yoluyla alınan (oral) ilaç tedavileri gerekmektedir. Şiddetli akne tedavisinde ise izotretinoin içerikli oral ilaçlar kullanılır. Sivilce tedavisinin önemli bir parçası da sivilceyi tetikleyen sebepleri saptayıp mümkünse ortadan kaldırmaktır.

Akne tedavisinde hangi ilaçlar kullanılır?

Topikal (deriye sürülen) ilaçlar

• Benzoil peroksit
• Retinoidler
• Antibiyotikler
• Azelaik asit vb.

Oral (ağız yoluyla alınan) ilaçlar

• Antibiyotikler
• Hormonal ilaçlar
• İzotretinoin (Roaccutane ve eşdeğerleri)

Akne tedavisinde izotretinoin neden kullanılmaktadır?

İzotretinoin, şiddetli aknenin yanı sıra diğer tedavilere yanıt vermeyen dirençli aknelerin tedavisinde kullanılır. Bu ilaç yüksek dozdaki A vitamini türevidir. Sivilce oluşumunun tüm basamaklarına birden etkili tek ilaçtır. Ciltteki yağ üretimini azaltırken, gözeneklerin tıkanmasını önlemeye yardımcı olur. Ayrıca ciltteki bakteri miktarını ve iltihabı azaltır. Sivilce tedavisinde yaklaşık 30 yıldır kullanılan bu ilacın yan etkileri oldukça iyi bilinmektedir.

Akne tedavisinde hangi uygulamalar yapılabilir?

• Akne tedavisinde ilaç tedavilerine ek olarak komedon ektstraksiyonu ve kimyasal soyma yöntemleri uygulanabilir.
• Komedon ekstraksiyonu – siyah noktaların ve minik beyazımsı yağ birikimlerinin “komedon ekstraktörü” aracılığıyla temizlenmesidir.
• Kimyasal soyma (peeling) – Cilde kimyasal soyucu bir solüsyon sürülerek ciltte rejenerasyonun uyarılmasıdır.

Akne izleri nasıl tedavi edilir?

Akne , zamanında ve etkili bir şekilde tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır. Bu anlamda akne izlerinin oluşmadan önlenmesi en iyi tedavi yaklaşımıdır. İyileşen akne yerinde uzun süre kalıcı kırmızı/pembe ya da kahverenkli lekeler görülebilir. Bu lekeler akne izi olarak kabul edilmemekle birlikte, bazen hastalar için oldukça endişe verici olabilmektedir. Genellikle şiddetli aknenin çukur ya da kabarık izlere yol açarak iyileştiği bilinmekle birlikte, bazen hafif ya da orta şiddetteki aknelerin bile bu tarzda izler bırakabildiği görülmektedir. Sivilcelerin oynanması, koparılması ya da uygunsuz bir şekilde sıkılması bilinçsiz ve yanlış bir şekilde ehil olmayan kişilerce yapılan işlemler de akne izine neden olabilir.

Akne izleri çeşitlilik göstermekte ve izlerin tipine göre farklı tedavi yöntemleri uygulanabilmektedir. Tedavide son yıllarda önemli gelişmeler sağlanmıştır. Öte yandan, çeşitli tedavilerin kombine edilmesi de tedavi başarı şansını arttırmaktadır. Akne izi tedavileri, sabır gerektiren zorlu bir süreçtir. Hastaların gerçekçi beklentilerinin olması önemlidir. Tedavilerin hedefi, akne izlerinin tamamen yok edilmesinden ziyade, göreceli olarak iyileştirilmesidir. Bu anlamda, akne izi tedavisinde mucize yerine iyi yönde gelişme beklenmelidir.

Akne izi tipleri nelerdir?

• İce pick iz, genellikle 2 mm'den daha küçük olan derin ve dar çukurlardır.
• Boxcar iz, keskin dikey kenarlı izlerdir. Suçiçeği izlerini andırır. Yüzeyel veya derin olabilir.
• Rolling iz, cilde dalga benzeri bir görünüm verir. Geniş ve yüzeyel olma eğilimindedir.
• Hipertrofik iz, deriden kabarıktır. Özellikle sırt ve göğüs duvarında daha sık izlenir. Genellikle şiddetli akne sonucunda ortaya çıkar.